Chuỗi cung ứng được ví như mạch máu nuôi dưỡng sự sống còn của doanh nghiệp. Tuy nhiên, sự lưu thông của “mạch máu” này phụ thuộc vào các dòng chảy cực kỳ quan trọng. Vậy, các dòng chảy này là gì và làm thế nào để doanh nghiệp kiểm soát chúng một cách hiệu quả?
Tại sao cần hiểu các dòng chảy trong chuỗi cung ứng?
Mục tiêu của mọi chuỗi cung ứng là tối đa hóa giá trị tổng thể của chuỗi cung ứng.
Giá trị chuỗi cung ứng = Giá trị của khách hàng – Chi phí của chuỗi cung ứng
Để chuỗi cung ứng vận hành trơn tru và hiệu quả, việc hiểu rõ và quản lý đồng bộ các “dòng chảy” là điều tối quan trọng.
Đối với mọi chuỗi cung ứng, chỉ có duy nhất một nguồn của lợi nhuận, đó là khách hàng. Mọi dòng thông tin, sản phẩm và vốn tạo ra chi phí trong chuỗi. Vì vậy, việc quản lý hiệu quả các dòng này đóng vai trò quan trọng cho sự thành công của chuỗi.
Trong bất kỳ chuỗi cung ứng nào, từ đơn giản đến phức tạp, luôn tồn tại nhiều dòng chảy song song và đan xen nhau. Các dòng chảy gồm hàng hóa, thông tin, tài chính và cả dòng chảy ngược.
Ví dụ như sau:
- Khi hiểu dòng chảy vật lý và tài chính, doanh nghiệp có thể giảm thiểu tồn kho, tối ưu vận chuyển, quản lý dòng tiền linh hoạt hơn.
- Nhờ quản lý tốt dòng thông tin, các bộ phận trong chuỗi cung ứng phối hợp nhịp nhàng hơn, từ đó nâng cao năng suất.
Tóm lại, hiểu rõ các dòng chảy trong chuỗi cung ứng là bước đầu tiên để kiểm soát, điều phối và cải tiến toàn diện hệ thống vận hành.
Các dòng chảy trong chuỗi cung ứng
Cùng DHD Logistics tìm hiểu chi tiết các dòng chảy hàng hóa:
Dòng chảy hàng hóa (Physical Flow)
Dòng chảy hàng hóa là quá trình di chuyển của hàng hóa trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Từ nguyên vật liệu thô, bán thành phẩm cho đến thành phẩm cuối cùng, được luân chuyển từ nhà cung cấp, qua nhà sản xuất, nhà phân phối, đến tay người tiêu dùng cuối cùng. Đây là dòng chảy hữu hình nhất trong chuỗi cung ứng và cũng là yếu tố cốt lõi phản ánh khả năng vận hành thực tế của toàn hệ thống.
Vài trò của dòng chảy hàng hóa
Việc luân chuyển hàng hóa đúng thời điểm, đúng địa điểm là điều kiện tiên quyết để chuỗi cung ứng không bị gián đoạn. Nếu dòng hàng bị chậm trễ hoặc sai lệch, toàn bộ quy trình sản xuất kinh doanh có thể bị đình trệ.
Dòng chảy hàng hóa liên quan mật thiết đến các hoạt động như vận chuyển, lưu kho, xử lý đơn hàng, đóng gói, phân phối… Mỗi mắt xích trong dòng chảy đều tạo ra chi phí.
Trong thời đại thương mại điện tử và giao hàng nhanh, tốc độ và độ chính xác của dòng chảy hàng hóa trở thành yếu tố then chốt quyết định sự hài lòng của khách hàng.
Các mô hình dòng chảy hàng hóa
Có 6 mô hình dòng chảy hàng hóa theo Sunil Chopra (2017):
- Hàng hóa di chuyển trực tiếp từ nhà máy sản xuất đến người tiêu dùng cuối.
- Hàng hóa từ nhà máy sản xuất đến người tiêu dùng thông qua các trung gian.
- Hàng hóa đi qua kho của đơn vị phân phối trước khi đến khách hàng.
- Hàng hóa đi qua kho nhà phân phối kết hợp với giao hàng chặng cuối.
- Hàng hóa lưu kho tại nơi sản xuất hoặc phân phối.
- Hàng hóa đi qua đơn vị bán lẻ trước khi đến khách hàng cuối cùng.
Ví dụ về dòng chảy hàng hóa
Một sản phẩm quần áo thời trang được đặt sản xuất tại Quảng Châu (Trung Quốc), sau khi hoàn thành sẽ trải qua các bước:
- Vận chuyển từ nhà máy đến kho trung chuyển ở biên giới
- Làm thủ tục thông quan và vận chuyển xuyên biên giới về kho tại Việt Nam
- Phân loại và lưu trữ tại trung tâm phân phối
- Đóng gói và giao hàng đến từng khách hàng trên khắp các tỉnh thành.
Dòng chảy thông tin (Information Flow)
Là sự trao đổi, chia sẻ dữ liệu giữa các bên trong chuỗi cung ứng, bao gồm thông tin về nhu cầu khách hàng, đơn hàng, tồn kho, lịch trình giao hàng… Dòng chảy thông tin giúp hỗ trợ ra quyết định, lên kế hoạch, phối hợp giữa các bên, tăng tính minh bạch trong chuỗi cung ứng. Các bên liên quan như nhà cung cấp, nhà sản xuất, nhà phân phối, nhà bán lẻ và khách hàng.
Thông tin có thể đi theo hai chiều:
- Chiều xuôi: Từ khách hàng → nhà bán lẻ → nhà sản xuất (ví dụ: đơn đặt hàng, phản hồi thị trường)
- Chiều ngược: Từ nhà sản xuất → khách hàng (ví dụ: thông báo giao hàng, lịch trình sản xuất).
Vai trò của dòng chảy thông tin
Dòng thông tin đầy đủ, minh bạch và được cập nhật theo thời gian thực giúp các bên phối hợp nhịp nhàng, ra quyết định đúng lúc. Ví dụ:
- Nhà cung cấp biết rõ nhu cầu để chủ động nguyên liệu
- Nhà sản xuất điều chỉnh năng lực theo nhu cầu thực tế
- Nhà bán lẻ tối ưu kế hoạch nhập hàng theo xu hướng tiêu dùng.
Các hệ thống như SCM (Supply Chain Management), ERP (Enterprise Resource Planning), hay EDI (Electronic Data Interchange) đều dựa vào dòng chảy thông tin để:
- Đồng bộ dữ liệu giữa các bộ phận và đơn vị
- Tự động hóa xử lý đơn hàng, hóa đơn, vận đơn
- Giảm thiểu sai sót do thao tác thủ công → Giúp nâng cao hiệu suất vận hành toàn chuỗi.
Ví dụ về dòng chảy thông tin
Một chuỗi siêu thị lớn tại Việt Nam sử dụng hệ thống ERP để kết nối với các nhà cung cấp thực phẩm. Hệ thống tự động ghi nhận dữ liệu bán hàng theo thời gian thực tại từng cửa hàng. Thông tin này được chia sẻ trực tiếp với nhà cung cấp, giúp họ:
- Biết được mặt hàng nào đang bán chạy, mặt hàng nào cần bổ sung
- Chủ động sản xuất hoặc giao hàng mà không cần chờ đơn đặt hàng truyền thống.
→ Kết quả là hàng hóa được luân chuyển hiệu quả, giảm tồn kho và tăng độ hài lòng của khách hàng cuối.
Dòng chảy tài chính (Financial Flow)
Quá trình luân chuyển tiền tệ, tín dụng, thanh toán và các giao dịch tài chính giữa các bên trong chuỗi cung ứng. Các chủ thể tham gia gồm: thanh toán từ khách hàng đến nhà bán lẻ, từ nhà bán lẻ đến nhà phân phối, nhà sản xuất, và tiếp tục đến nhà cung cấp nguyên vật liệu.
Dòng chảy tài chính cũng bao gồm các hoạt động tín dụng, bảo lãnh ngân hàng, điều khoản thanh toán, chiết khấu, hoàn trả và cả những rủi ro tài chính liên quan.
Dòng tiền trong chuỗi cung ứng không luôn chảy theo chiều thuận mà còn có thể đi ngược. Chẳng hạn như khi có chính sách hoàn tiền, hoàn cọc, hoặc khi xử lý trả hàng.
Vai trò của dòng chảy tài chính
Trong một chuỗi cung ứng, mỗi bên đều cần vốn để duy trì hoạt động như mua nguyên vật liệu, sản xuất, lưu kho, vận chuyển và phân phối. Dòng tài chính trôi chảy giúp:
- Nhà cung cấp có vốn tái đầu tư sản xuất
- Nhà phân phối chủ động trong nhập hàng và tồn kho
- Nhà bán lẻ duy trì lượng hàng hóa cần thiết để đáp ứng thị trường.
Tác động trực tiếp đến hiệu quả tài chính và khả năng mở rộng kinh doanh. Như điều khoản thanh toán, chiết khấu, thanh toán sớm hay lãi suất vay vốn. Một dòng tài chính sẽ thúc đẩy niềm tin giữa các bên.
Ví dụ về dòng chảy tài chính
Một doanh nghiệp phân phối thiết bị điện tử tại Việt Nam, hợp tác với nhà sản xuất nước ngoài theo hình thức:
- Thanh toán chậm 60 ngày kể từ ngày nhận hàng
- Nhận thêm chiết khấu 2% nếu thanh toán trong vòng 10 ngày
- Có thể sử dụng tín dụng thư (L/C) để bảo đảm giao dịch quốc tế.
Vai trò của Logistics đối với các dòng chảy trong chuỗi cung ứng
Logistics giữ vai trò trung tâm và điều phối trong mối quan hệ giữa các dòng chảy trong chuỗi cung ứng. Cụ thể như sau:
- Logistics chịu trách nhiệm hoạch định, thực hiện và kiểm soát dòng lưu và lưu trữ. Bao gồm vận chuyển, lưu kho, đóng gói và giao hàng.
- Logistics giúp doanh nghiệp cắt giảm chi phí vận chuyển, lưu kho, đồng thời giảm thời gian giao hàng, góp phần nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.
- Quản lý logistics không chỉ là “vận chuyển” mà còn bao gồm việc thu thập, xử lý và chia sẻ thông tin liên quan đến đơn hàng, tồn kho và lịch trình giao nhận. Từ đó giúp cải thiện phối hợp giữa các bên trong chuỗi cung ứng và tăng tính minh bạch.
- Logistics là một phần không thể tách rời của quản lý chuỗi cung ứng (SCM). Tích hợp các hoạt động từ thu mua, sản xuất đến phân phối, tạo nên một hệ thống vận hành đồng bộ và linh hoạt.
Trong bất kỳ chuỗi cung ứng nào, dù đơn giản hay phức tạp, các dòng chảy luôn tồn tại song song và tương tác lẫn nhau. Việc nhận diện, phân tích và tối ưu từng dòng chảy là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp phát triển bền vững. Nếu có bất cứ thắc mắc hay cần chia sẻ thêm xin liên hệ tới DHD Logistics để được giải đáp.
